Ik heb nu al enkele blogs gevonden waar verzamelaars van boeken hun hobby bespreken. Soms lees ik herkenbare verhalen van het aantreffen van een welbepaald boek. Meestal is het een bijzondere geschiedenis over de reis naar het antiquariaat, bespreking van vorm, ouderdom, staat, prijs.... Heel bijzondere verhalen zijn dit meestal. Als verzamelaar van boeken leer je hier iets van en ik ben dan ook de vele auteurs van dergelijke blogs dankbaar voor de berichtgeving over hun passie.
Ik heb dan ook mijn verzameling boeken eens aan een nadere studie onderworpen en kan nu toch wel enkele soorten boeken opsommen die ik blijkbaar de afgelopen jaren heb verzameld en die dus misschien in aanmerking komen om mijn hobby wat te "temperen". Ik zou hierbij dan zeker woordenboeken, vakwoordenboeken en/of lexicons willen vernoemen. Ik heb altijd een beetje de behoefte om over een bepaald onderwerp meer te weten te komen. Als ik dit dan toevallig even ter hand neem kan ik soms beginnen mijmeren en ontstaat er al gauw een begin van een verhaaltje....een gesprek. Zie bijvoorbeeld eerder mijn bericht met als titel: De letter doodt, maar de geest maakt levend. http://twaut.blogspot.be/2013/02/de-letter-doodt-maar-de-geest-maakt.html.
Ik wil zeker niet een historisch overzicht over dit onderwerp schrijven (voorlopig is dit toch niet de bedoeling), doch wil enkel af en toe verslag uitbrengen van een reeks boeken die ik bezit of recent heb aangeschaft. Misschien kan ik op deze wijze hun werkelijk nut aan de hand van de omvang van deze voorbeelden (her)evalueren.
Het eerste dat ik onder de aandacht wil brengen, en dan vooral omdat ik dit regelmatig consulteer is het Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid door K. Ter Laan (Kornelis ter Laan, 1871-1963). Dit boek (mijn exemplaar is een uitgave uit 1952) geeft je heel wat informatie over de letterkunde.
Iemand ooit al gehoord van Brabantsche Yeesten? Volgens dit woordenboek betreft dit : rijmkroniek van Jan van Boendale, gedicht in opdracht van heer Willem Bornecolve uit Antwerpen; +/− 1350. Uitgegeven door J.F. Willems, vervolgd door Bormans, 1839-'69. Ik kan uren in dit boekje zitten zoeken. Meestal neem ik het ook ter hand als ik weer is een oud boekje heb gevonden; op zoek naar meer informatie over de auteur. Een variant is trouwens: Letterkundig Lexicon. De wereldliteratuur van de twintigste eeuw van Helmut Olles.
Van K. Ter Laan is er ook Nederlandse spreekwoorden/spreuken en zegswijzen met de weerspreuken verzameld door A.M. Heidt.
De afbeelding op de omslag is een fragment van het schilderij van Pieter Bruegel de Oudere : Spreekwoorden (1). Hier kom je over heel wat spreekwoorden, spreuken en zegswijzen meer te weten. Wat is bv. de uitleg over : "Dat loopt er door als een rode draad"? Men wil hiermee zeggen dat in een betoog een gedachte telkens terugkeert. Uitleg hiervoor is dat dit uit het Engels zou komen; namelijk al het touwwerk voor de Britse marine, dat te Portsmouth werd geslagen zou in zijn midden een rode draad hebben gehad. In dit boek is ook het deel met de geraadpleegde werken en de weerspreuken zeer interessant. Een ander boekje waar ik toch wel is regelmatig in zit te zoeken is : "We zien wel waar het schip strandt. Zee- en scheepvaarttermen in het dagelijks taalgebruik van Jan Berns."
Het is inderdaad opvallend dat we heel wat spreekwoorden gebruiken die te verklaren zijn in de scheepvaart. Wat is bijvoorbeeld de verklaring voor : "Het loopt de spuigaten uit"? Spuigaten zijn de openingen in het scheepsdek waardoor het water dat daarop komt weggevoerd wordt. Oospronkelijk was de zegswijze : Het bloed liep de spuigaten uit. Tijdens zeegevechten kon het er zo gruwelijk aan toe gaan dat het bloed van de gewonden door de spuigaten wegliep.
Een ander prima werk over spreekwoorden betreft : Nederlandse spreekwoorden en gezegden verklaard en vergeleken met die in het Frans, Duits en Engels van Dr. F.A. Stoett. Mijn exemplaar betreft de tiende herziene en vermeerderde druk bewerkt door Dr. C. Kruyskamp. De eerste uitgave dateert reeds van 1902.
Wat te denken van een woordenboek over het Brussels dialect: "dictionnaire du dialecte bruxellois van Louis Quievreux"?
Dit is een heel interessant werk dat je nog heel wat informatie geeft over de stad Brussel. Ken je bijvoorbeeld : "op een wier zitten"? In het boek : "Ze zitte on e wier" : ils sont en train de commérer, ou de ronfler sans fin (allusion à la scie du menusier qui traverse un noeud). Het betreft het steeds maar verder ter sprake brengen van hetzelfde onderwerp. Vergelijking kan gemaakt worden met het moment waarop je hout aan het zagen bent en op een plaats komt waar vroeger een tak zat (knoest). Trouwens, zeer interessant over hetzelfde onderwerp is : "En dad'in a kas van Marcel de Schrijver"
Wat te denken van : "Ge kunt er pietersille in zoeie". Dit wordt gebruikt voor iemand die vuil oren heeft. Er zit zodanig veel vuil in zijn oren dat je er peterselie in kan zaaien.
Iets ernstiger zijn de woordenboeken over de klassieke oudheid. Het Standaard woordenboek van de klassieke oudheid van G.H. Halsberghe ingeleid door F.J. De Waele is toch wel een zeer goed (basis)werk. Hier kan je heel wat informatie terugvinden over de antieke cultuur. We zijn hier getuige van het belang van de periode van de Grieken en Romeinen voor de vorming van onze beschaving. Het is rijkelijk geïllustreerd en er is regelmatig verwijzing naar bestaande litteratuur over een bepaald onderwerp.
Compacter in omvang is trouwens: Prisma woordenboek der klassieke oudheid van Dr. P.J. Reimer
Het Prisma Latijns Citatenboek van Dr. D.J.A. Westerhuis is toch ook wel een boekje dat vrij veel informatie bevat. Je leest dan ergens een Latijns citaat en kan dan via dit boekje te weten komen in welk klassiek werk de bewuste passage kan worden teruggevonden of aan wie men een bepaalde uitspraak kan toeschrijven. Uiteraard kan je de vertaling terugvinden. Bijvoorbeeld : Urbi et orbi....Aan de stad en aan het wereldrond. Leuk!
Een ander klassiek werk betreft Nijhoffs Geschiedenislexicon. Nederland en België samengesteld door H.W.J. Volmuller in samenwerking met de redactie van de Grote Oosthoek. Hier kan men heel wat informatie terugvinden - met verwijzingen naar litteratuur - van de geschiedenis van de Nederlanden. Dit werk is ook prachtig geïllustreerd.
Dergelijke boeken geven je de mogelijkheid om over een bepaald onderwerp informatie terug te vinden, de verklaring voor een uitspraak, spreekwoord,....Je kan dit ook via internet vinden zou je dan kunnen stellen. Wel , ik ben nog van de oude stijl. Ik moet het ook "op papier" hebben.
Bibliografie
Jan Berns, We zien wel waar het schip strandt. Zee- en scheepvaarttermen in het dagelijks taalgebruik, Uitgeverij BZZTôH, 's-Gravenhage, 1991, 19.
G.H. Halsberghe, "Standaard woordenboek van de klassieke oudheid.", Standaar Uitgeverij, Antwerpen/Utrecht, 1970, 551 p.
Marcel de Schrijver, "En dad'in a kas! Het levend Brussels dialekt.", Norwest Uitgaven Brussel, s.d., 176.
K. Ter Laan, Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid, N.V. De Nederlandsche boekhandel, Antwerpen, 1952, 68.
K. Ter Laan, Nederlandse spreekwoorden/spreuken en zegswijzen met de weerspreuken verzameld door A.M. Heidt, Elsevier, Amsterdam/Brussel, 1981, 75.
Louis Quievreux, "dictionnaire du dialecte bruxellois", Editions Libro-Sciences, Brussel 1985, 224.
P.J. Reimer, "Prisma woordenboek der klassieke oudheid", Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen,1974, 187 p.
D.J.A. Westerhuis, Prisma Latijns citatenboek, Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen, 1974, 184.
H.W.J. Volmuller (red.), Nijhoffs Geschiedenislexicon. Nederland en België, Martinus Nijhoff, 's Gravenhage-Antwerpen, 1981, 655 p.
http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/zoek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten